Onkologika | Rak płuc

Rak płuc - o raku płuca, metodach wykrywania i objawach

Nowotwory płuca wywodzą się z komórek wyścielających drogi oddechowe. Do ich powstania dochodzi na skutek przemiany komórek prawidłowego nabłonka oddechowego w wyniku zaburzeń genów ważnych dla wzrostu komórki i jej podziałów. Zaburzenia te powstają najczęściej na skutek działania czynników rakotwórczych.

Tylko w 2014 roku na nowotwór złośliwy płuc na Dolnym Śląsku zachorowało 1889 osób. W Polsce, wśród mężczyzn rak płuca stanowi najczęstszą przyczynę śmierci z powodu chorób nowotworowych. Odpowiada aż za 1/3 zgonów spowodowanych rakiem u mężczyzn i około 1/10 u kobiet. Około 90% wszystkich nowotworów płuc ma charakter złośliwy.

Nowotwory płuca w bardzo wczesnych stadiach zaawansowania zazwyczaj nie powodują objawów i są wykrywane podczas rutynowych badań RTG klatki piersiowej lub badań wykonywanych z innych przyczyn.

Do typowych objawów raka płuca należą:

kaszel, zwłaszcza przedłużający się powyżej 3 tygodni, często z odkrztuszaniem wydzieliny, a także zmiana charakteru i nasilenie kaszlu,
duszność i ograniczenie wydolności oddechowej,
ból w klatce piersiowej
częste, nawracające zapalenia płuc,
bóle barku promieniujące do palców ręki (dla guzów zlokalizowanych w górnej części płuca),
chrypka wynikająca z uszkodzenia nerwu krtaniowego (dla guzów zlokalizowanych po lewej stronie),
obrzęk głowy i szyi związany z wystąpieniem zespołu żyły głównej (dla guzów zlokalizowanych centralnie),
objawy ogólnoustrojowe – utrata masy ciała, utrata apetytu, niedokrwistość (anemia).

Po rozpoznaniu występowania guza podczas badań obrazowych, konieczne jest ustalenie rozpoznania mikroskopowego, które potwierdzi lub wykluczy diagnozę nowotworu złośliwego. W tym celu stosuje się:

biopsję cienko lub gruboigłową przez ścianę klatki piersiowej;
biopsję z wykorzystaniem bronchoskopii (podczas zabiegu w znieczuleniu miejscowym do oskrzeli wprowadzane są odpowiednie narzędzia);
biopsję węzłów chłonnych (wprowadzenie narzędzi do śródpiersia);
biopsja ognisk przerzutowych poza klatką piersiową.

Możliwe jest także uzyskanie rozpoznania na podstawie badania cytologicznego wydzieliny z dróg oddechowych (w przypadku guzów położonych centralnie). W przypadku braku możliwości wykorzystania wcześniej wymienionych metod, stosuje się biopsję w trakcie torakotomii, czyli zabiegu otwarcia klatki piersiowej.

Stan zaawansowania choroby oraz dobór metod leczenia oceniany jest na podstawie badań obrazowych - wskazujących na umiejscowienie i wielkość guza, badania mikroskopowego - opisującego cytologiczny charakter zmiany oraz badań dodatkowych - bronchoskopii, mediastinoskopii czy torakoskopii, które oceniają stan miejscowy nowotworu.

Rak płuc – czynniki ryzyka, profilaktyka, leczenie

Najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka płuca jest aktywne palenie tytoniu.

Czy wiesz, że?

Dym papierosowy zawiera kilka tysięcy związków chemicznych, z których kilkadziesiąt to substancje o udowodnionym silnym działaniu rakotwórczym.
Nie ma bezpiecznej ilości wypalanego tytoniu. Ryzyko zachorowania wzrasta nawet u tzw. sporadycznych palaczy.
U osób, które zaprzestały palenia tytoniu ryzyko zachorowania stopniowo maleje, ale nawet po wielu latach niepalenia jest nadal na poziomie dwukrotnie wyższym niż u osób nigdy niepalących.
Tzw. bierne palenie także zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuca. Około 20-50% osób, które zachorowały na nowotwór złośliwy płuc, a nie paliły papierosów w przeszłości, to właśnie bierni palacze.
Od 20 do 60 razy wzrasta ryzyko zachorowania na raka płuca u mężczyzn, którzy przez 30 lat wypalali średnio jedną paczkę papierosów dziennie.
Od 14 do 20 razy wzrasta ryzyko zachorowania na raka płuca u kobiet, które przez 30 lat wypalały średnio jedną paczkę papierosów dziennie.

Do pozostałych czynników ryzyka należy ekspozycja na:

wysokie dawki radonu,
azbest,
niektóre metale ciężkie (kadm, ołów, nikiel i arsen),
spaliny węgla i paliwa płynne.

Najskuteczniejszym sposobem na zmniejszeniem ryzyka zachorowania na raka płuca jest niepodejmowanie palenia tytoniu lub całkowita rezygnacja z nałogu przez osoby palące.

Podstawą doboru metod leczenia nowotworu złośliwego płuc jest ocena stopnia zaawansowania choroby w całym organizmie. Obecnie obowiązuje klasyfikacja TNM, gdzie „T” mierzy rozległość guza pierwotnego, „N” – stopień zajęcia regionalnych węzłów chłonnych, a „M” obecność przerzutów w narządach odległych. W uproszczonej ocenie wyróżnia się cztery stopnie zaawansowania:

Stopień I – nowotwór ograniczony do miąższu płuca, nienaciekający, niezajmujący węzłów chłonnych.
Stopień II – nowotwór ograniczony do miąższu płuca z przerzutami do węzłów chłonnych wnęki płuca.
Stopień III – nowotwór naciekający ważne struktury śródpiersia, ścianę klatki piersiowej, kręgosłup lub tworzący przerzuty do węzłów chłonnych śródpiersia bądź nadobojczykowych.
Stopień IV – rozsiew do jamy opłucnej lub narządów odległych.

Strategia leczenia zależy nie tylko od stopnia zaawansowania, ale i typu nowotworu oraz wydolności chorego i jego chorób współistniejących.

Leczenie niedrobnokomórkowego raka płuca, w stadiach zaawansowania od I do III, prowadzi się przede wszystkim z udziałem leczenia miejscowego – interwencji chirurgicznej oraz radioterapii, czasem uzupełnionych chemioterapią.

Leczenie drobnokomórkowego raka płuc, szczególnie agresywnego i posiadającego tendencje do rozsiewu, prowadzi się z udziałem chemioterapii.

W przypadku pacjentów w IV stopniu zaawansowania stosuje się jedynie leczenie paliatywne.